AIS verplicht in Duitsland

Vrij ongemerkt hebben onze Oosterburen de verplichting voor schepen langer dan 20 meter om te varen met AIS en Inland ECDIS uitgebreid. Vanaf december moeten vrijwel alle schepen langer dan 20 meter net als op de Rijn voorzien zijn van een AIS Transponder die gekoppeld is met een Inland ECDIS. In de beroepsbinnenvaart ontstond vervolgens rumoer over deze nieuwe regels. Waar in het Rijnvaart Politiereglement (RPR) achter Inland ECDIS nog staat "of een daarmee vergelijkbaar visualiseringssysteem " blijft deze toevoeging in de andere Duitse vaarregels achterwege.
Helaas wordt het begrip ECDIS nogal willekeurig gebruikt. ECDIS staat voor Electronic Chart Display System of te wel een electronisch systeem om (digitale) kaarten weer te geven. Het begrip komt uit de zeevaart waar het bepaalde groepen zeeschepen zelfs al is toegestaan de papieren kaarten thuis te laten en geheel te vertrouwen op de ECDIS. Een systeem mag echter pas een ECDIS heten als het aan allerlei eisen voldoet en daarvoor ook gecertificeerd is. Hoewel ECDIS systemen wat betreft hardware op 'gewone' computers zijn gebasseerd zijn de eisen die er aangesteld worden streng en worden de systemen als geheel in een afgesloten unit compleet met scherm, bediening ed. verkocht.

Toen de ontwikkelingen van de digitale vaarkaarten ook in de binnnvaart in zwang raakten leende men daarvoor diverse zaken van de zeevaart. Zo is de standaard voor de digitale kaarten voor de binnenwateren afgeleid van de standaard voor digitale zeekaarten (S-57) en is de standaard waar de software aan moet voldoen die deze kaarten toont ook afgeleid van de standaard voor de software in de zeevaart ECDIS systemen. Ter onderscheiding van de zeevaart ECDIS is men de kaartsystemen voor de binnenvaart Inland ECDIS gaan noemen. Waarmee dus een systeem wordt bedoelt dat aan de gestelde eisen voldoet, werkt volgens en met de afgesproken standaarden en goedgekeurd is voor het gebruik als digitaal kaartsysteem in de binnenvaart. De exacte oorsprong is mij niet bekend, maar op enig moment is men onderscheidt gaan maken in de functionaliteit die deze systemen bieden en is men twee verschillende Inland ECDIS instellingen gaan onderscheiden. Een Inland ECDIS in navigatiemodus en Inland ECDIS in informatiemodus. Onder de navigatiemodus verstaat men systemen waarbij het beeld van de radar over de kaart getekend wordt en waarbij dus feitelijk blind op dit systeem gevaren kan worden. Vandaar dat een Inland ECDIS die in navigatiemodus werkt op dat moment aan allerlei strenge eisen moet voldoen. Een Inland ECDIS in navigatiemodus moet dus ook zijn goedgekeurd en zijn cecertificeerd. De eisen waaraan voldaan moet worden zijn min of meer gelijk aan de eisen waaraan een typegoedgekeurde binnenvaartradar moet voldoen.

De informatiemodus of -stand is feitelijk de kaart zonder radarbeeld en biedt de mogelijkheid om naast de kaart, de positie ook aanvullende gegevens te tonen. Bijvoorbeeld informatie over de afmetingen van een sluis en de bedieningstijden. In de binnenvaart werd al langer op digitale kaarten gevaren. Dat was dan meestal een digitale kaart op een computer die daarnaast ook voor de administratie gebruikt kon worden. Deze systemen waren ook niet goedgekeurd en de kaarten kwamen van diverse bronnen. En nog steeds bestaan er dergelijke systemen; software op een pc en vaak werkend met de officiële (vector)kaarten zoals door Rijkswaterstaat uitgegeven. Betaalbaar, maar dus niet goedgekeurd als Inland ECDIS in navigatiemodus. En aan de andere kant werden juist deze technische ontwikkelingen van harte gesteund door diverse innovatieprogramma's van de Europese Unie.
Blind varen op deze kaarten mag dus niet en deze systemen werden en worden gebruikt als aanvulling op de andere wel goedgekeurde systemen aan boord. Niet iedereen had en heeft dus een systeem waarbij het radarbeeld op de kaart getoond kon worden en vermoedelijk dat daarom het begrip Inland ECDIS in informatiemodus is ontstaan. Een beetje te vergelijken met een jachtenradar. Prima apparatuur en zeker van waarde voor een veilige navigatie, maar niet typegoedgekeurd en dus niet toegelaten om blind op te varen. Een Inland ECDIS in informatiemodus is dus ook een prima toevoeging aan boord, maar mag alleen naast een typegoedgekeurde radar gebruikt worden als men ook bij slecht zicht wil blijven varen.

Vooral in de Rijnvaartcommissie CCR-ZZK is veel gesproken over de technologische ontwikkelingen en welke eisen er aan te stellen. Ook bij de invoering van de verplichting om AIS aan boord te hebben. Vooral de mogelijkheid om de informatie van AIS aan boord te tonen op een kaart of radarscherm biedt meerwaarde. Maar omdat onder andere Nederland het te ver vindt gaan om Inland ECDIS in navigatiemodus voor de hele binnenvaart verplicht te stellen is er uiteindelijk op de Rijn een AIS plicht gekomen in combinatie met een Inland ECDIS in informatiemodus. En als toevoeging "of een daarmee vergelijkbaar visualiseringssysteem". En hoewel daarmee dus een kaartsysteem wordt bedoeld dat dus niet aan de regels voldoet, heeft dit systeem zich daarmee wel een plekje verworven binnen de regelgeving.
Ook de Rijnvaartcommissie heeft zich deze vreemde situatie gerealiseerd en kwam dus vervolgens met regels waaraan een Inland ECDIS in informatie modus moet voldoen (Besluit 2014-I-12). Dit zijn echter vrij open en minimale regels, waarbij aanvullend nog een aantal aanbevelingen worden gegeven. Nederland heeft deze regels ook overgenomen en zij staan in Bijlage 1.10 van de Binnenvaartregeling.

Bij de tot standkoming van het RPR is Duitsland slechts één van de betrokken landen. Bij het tot stand komen van de Duitse vaarregels kan men de eigen koers varen. Net als Nederland heeft men nu ook voor de meeste andere binnenwateren een AIS-plicht ingevoerd inclusief de verplichte koppeling met een Inland ECDIS in informatiemodus zonder de toevoeging "of een daarmee vergelijkbaar visualiseringssysteem". Maar belangrijk is dat men voor de eisen waaraan een dergelijke Inland EDIS moet voldoen verwijst naar het besluit 2014-I-12 met de eisen van de Rijnvaartcommissie. En omdat deze eisen expliciet ook gaan over "een daarmee vergelijkbaar visualiseringssysteem" verwijst men daarmee dus ook gewoon naar een systeem zoals bedoeld voor het varen op de Rijn. U kunt het besluit hier nalezen (vanaf pagina 32).

Voor de meeste beroepsvaart en de meeste schepen langer dan 20 meter geldt dus nu op de meeste Duitse binnenwateren een AIS-plicht waarbij de AIS net als op de Rijn gekoppeld moet zijn aan een Inland ECDIS in informatiemodus. Onder andere na te lezen in de Binnenschifffahrtsstraßen-Ordnung Ook op de Moezel en de Donau geldt nu een vergelijkbare AIS-plicht.